Historia

od prehistorii po współczesność

Szylerzowice

Tworkow

Eichendorffowie

Szylerzowice

Tworkow

Eichendorffowie

Historia Szylerzowic

Można przypuszczać, że na terenie dzisiejszego Hlučína przemieszczali się prehistoryczni myśliwi; świadczą o tym znaleziska archeologiczne z okresu 30 tys. lat p.n.e. na pobliskim wzgórzu Landek. W epoce brązu (1400 – 400 p.n.e.) niziny wokół Odry i Opawy były zasiedlane przez ludzi kultury pól popielnicowych, którzy zbudowali pierwsze warowne grodziska.

Od V wieku p.n.e. na naszym terenie żyli Celtowie, germańskie plemię Wandali (I-III wiek naszej ery) i Słowianie (VIII-IX wiek naszej ery).

Od drugiej połowy IX wieku obszar ten został przyłączony do Wielkich Moraw, po czym na początku X wieku większością Śląska władali Przemyślidzi – niedługo, ponieważ w 990 roku Śląsk został przejęty przez polskich Piastów. To nie był koniec zmiany panów – w 1038 roku Śląsk zostaje przejęty przez Brzetysława, a w 1054 włączony do Polski na mocy pokoju zawartego w Quedlinburgu…

Po okresie spustoszenia regionu przez najazd mongolski (1241 rok), Jan Luksemburski nadał Opawę w 1318 roku jako lenno Mikołajowi II, który był wnukiem Przemysła Otokara II. Na mocy Układu trenczyńskiego z 1335 roku cały Śląsk przypadł królom czeskim, co ostatecznie potwierdziła Złota Bulla Karola IV w 1356 roku.

Tymczasem w okresie Wielkiej Kolonizacji nastąpił napływ osadników niemieckich i przez następne stulecia ukształtował się trójetniczny skład miejscowej ludności – Czesi (czyli Morawowie), Polacy i Niemcy będą tu mieszkać do końca II wojny światowej.

Pierwsza wzmianka o miejscowości Szylerzowice (ale także Scholarsdorf, Šuleřovice, Schillersdorf) pochodzi z 1377 roku, gdy dziedzictwo Mikołaja II zostało podzielone między jego synów.

W XV i XVI wieku właściciele zmieniali się bardzo szybko – z niekompletnych i niejasnych wzmianek w źródłach historycznych można wnioskować, że właścicieli posiadłości Szylerzowice było w tym czasie kolejno 12.

Warto wspomnieć Karela z Vrbna, który w 1567 roku odziedziczył Szylerzowice i okoliczne wsie i kazał zbudować tu renesansową twierdzę. Nawet po wojnie trzydziestoletniej (1618 – 1648), która również tu przynosi spustoszenie i niedolę, trwa częsta zmiana właścicieli posiadłości. Włączenie Hlučína do Prus w wyniku klęski Marii Teresy w 1742 roku pod Chotusicami niczego nie zmieniło.

W 1787 roku posiadłość Szylerzowice kupił Johann Friedrich z Eichendorff.

Nie wiadomo, kto i kiedy w Szylerzowicach zbudował pierwotny zamek na miejscu renesansowej twierdzy z przełomu XVI i XVII wieku. Jest pewne, że Johann Friedrich Eichendorff, któremu nie podobał się zamek w Tworkowie, w którym się urodził, kazał wybudować w Szylerzowicach nowy budynek zamkowy. Dzięki niemu w pobliżu zamku powstał naturalny park krajobrazowy. Spadkobiercy Johanna Friedricha sprzedali posiadłość Szylerzowice w 1835 roku za 155 200 złotych Franciszkowi Hubertowi Stückerowi, który następnie sprzedał go w 1844 roku Salomonowi Mayerowi Rothschildowi z wiedeńskiej gałęzi rodu.

 

Pod władaniem Rothschildów, po 1878 roku, zamek był stopniowo przebudowywany w stylu klasycystycznym, a także przebudowano i ulepszono park. Zwłaszcza w okresie, gdy zarządcą majątku był leśniczy Karel Exner (do 1872 roku), park został przebudowany i powiększony (z ok. 15,6 ha w 1852 roku do ponad 100 ha w 1868 roku). Do 1860 roku wybudowano tu szklarnię z palmami (później nieprecyzyjnie nazywaną oranżerią), fontannę Neptuna, mieszkania ogrodnika i woźnicy, dom dla służby, stajnię, wozownię, bramę i maszynownię parową. Około 1872 roku na miejscu dawnego dworu powstał pałacyk łowiecki, a na miejscu zagrody Skowranki jezioro Eweliny. Wodę do nawadniania parku i jeziora pompowano z rzeki Odry do zbiornika wodnego Patlovec, stamtąd do wieży ciśnień na Juliance, a następnie grawitacyjnie do parku i ogrodów gospodarczych.

Rothschildowie byli nie tylko najbogatszą rodziną w ówczesnej Europie, ale byli także wizjonerami. Jeszcze przed zakupem posiadłości Szylerzowice Salomon Mayer Rothschild stał się właścicielem Huty Witkowice i głównym inicjatorem budowy Kolei Północnej cesarza Ferdynanda, która po ukończeniu umożliwiła połączenie kolejowe między Wiedniem a Berlinem i znacząco przyczyniła się do rozwoju przemysłowej Ostrawy. Syn Salomona Anzelm wprowadza system emerytalny dla swoich pracowników – ich emerytura wynosi 101% pierwotnej pensji! Po jego śmierci w Szylerzowicach dla robotników Rothschilda wybudowano Dom Pomocy Społecznej im. Anzelma.

Znaczący wkład w rozwój parku zamkowego wniósł Charles Mathes, doświadczony angielski znawca, który w 1913 roku został mianowany głównym ogrodnikiem. Pod jego kierownictwem park został ukończony w typowo angielskim stylu.

Rothschildowie byli właścicielami posiadłości do 1939 roku, kiedy to po układzie monachijskim Wielkie Cesarstwo Niemieckie odkupiło od nich posiadłość Szylerzowice.

Po II wojnie światowej, gdy zamkiem i parkiem zarządzają tzw. administratorzy państwowi, majątek jest rabowany, rozkradany i niszczony. System nawadniania w parku zostaje uszkodzony, szklarnia z palmami rozbita, park nie jest utrzymywany. Fatalny stan parku utrzymuje się jeszcze później, kiedy na zamku powstaje Dom Greckich Dzieci, szkoła z internatem dla czeladników górniczych oraz szkoła o profilu kucharz – kelner. Sam budynek jest utrzymany tylko w podstawowym zakresie.

W 1970 roku pod patronatem Związku Wychowania Fizycznego NHKG zbudowano 18-dołkowe pole golfowe. W 1992 roku w parku doszło do lekkomyślnej wycinki drzew wbrew pierwotnie ustalonemu zakresowi. Zwrot w opiece nad nieruchomościami nastąpił dopiero po 2002 roku, kiedy  to właścicielem większej części parku został Związek Wychowania Fizycznego, zaś pozostałą część, zamek i pałacyk łowiecki kupiła firma Racimolo Roni.

 

Projekt Szylerzowice i Krzyżanowice – miejsca odpoczynku i aktywności

Do programu został włączony, na lata 2014-2020, projekt „Szylerzowice i Krzyżanowice – miejsce odpoczynku i aktywności“ (nr rej. CZ.11.2.45/0.0/0.0/15_003/0000279).

Partnerami
projektu są:

Partner wiodący:

Związek Wychowania Fizycznego Ostrawa, Republika Czeska

Partner: 

Gmina Krzyżanowice, Polska

brouk_03